Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın değiştirilemeyecek maddelerinden  biri de ülkenin başkentinin Ankara  olduğu hükmüdür. Ankara, resmi olarak 13 Ekim 1923’ te başkent olmuştur. Mustafa Kemal Atatürk, Samsun’ a çıkmadan önce kurmaylarıyla İstanbul’ un jeopolitik bakımdan ülke merkezi olarak kalamayacağına dair düşüncelerini paylaşmıştır. Atatürk, Samsun’ a ayak bastıktan sonra Kurtuluş Mücadelesi’ni başlatmış, 27 Aralık 1919’ da Ankara’ da büyük bir sevgi gösterisi ile karşılanmıştır. Ankara’nın Başkent Oluşu dönemini başlatan en önemli tarihi olay, 21 Nisan 1920’ de 1. TBMM döneminin Ankara’ da başlaması ve  Kurtuluş Savaşı mücadelesinin Ankara’ dan yönetilmesidir.

Ankara’ da halkın milli mücadele döneminde Atatürk’ e ve silah arkadaşlarına verdiği destek, Kuvay-ı Milliye’ yi canlandırması başkent olmasını etkilemiştir. Atatürk Ankara’ ya Temmuz 1919’ da askerlik görevinden ayrılmış olarak gelmiştir. Buna rağmen Ankara halkının Atatürk’ ün davasını sırtlanması ve bu nedenle Atatürk’ ün Ankara’ yı karargah olarak seçmesi, başkent oluşuna doğru giden yolun başlangıcıdır. 27 Aralık 1919’ da Ankara’ ya gelerek Ziraat mektebine yerleşen Atatürk ve Temsil Heyeti’ nin merkezi bu tarihten itibaren Ankara idi. Tarih araştırmacıları, o dönemlerde temsil heyetinin daha Sivas Kongresi’ nde başkent olarak Ankara’ yı seçtiğini belirtmektedirler.

İsmet İnönü’ nün TBMM kanun teklifi ve Ankara’nın Başkent Oluşu

Ankara Lozan Antlaşması’ na kadar ülkenin yönetim merkezi  olmuştur. Lozan Antlaşması öncesinde ülkenin başkentinin neresi olacağı konusu da tartışılmaya başlanmıştı. 1921’ de uluslararası bir gazeteciye verdiği demeçte Mustafa Kemal Atatürk, Ankara’ dan siyasi başkent olarak bahsetmiştir. Atatürk, resmi olarak başkentin ilanı için İstanbul’ un düşman işgalinden kurtarılmasını beklemiştir. Lozan Antlaşması’ nın hemen ardından 9 Ekim 1923’ te dönemin Malatya milletvekili İsmet İnönü ve beraberindekiler, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ ne bir önerge sunarak Ankara’nın Başkent Oluşu için adım atmıştır. Bu önergede ülkenin başkenti konusunda iç ve dış baskılara son verilmesinin gerekliliğine de değinilmiştir. 10 Ekim tarihinde Anayasa komisyonuna sevk edilen önerge, karşıt bir oy alarak oyçokluğu ile 13 Ekim 1923’ te onaylandı. Ankara’ nın başkent olması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ nin ve ilk hükümünetin 27 numaralı kararıdır. Önergeye itirazda bulunan tek isim ise dönemin Gümüşhane milletvekili Zeki Bey’ dir. Kararın çıkmasında Celal Nuri ve Besim Atalay beylerin önemli rolü olmuştur.

Ankara’nın Başkent Oluşu nedenleri

Ankara’nın Başkent Oluşu süresinde halkkın Kurtuluş Mücadelesi’ ni desteklemesi önemli bir rol oynamıştır. Atatürk’ ün milli mücadeleyi Ankara’ dan kumanda etmesinde ise ilin jeopolitik konumu önemli bir etken olmuştur. Ankara, kara ve denizden gelecek saldırılara karşı korunaklı yapısı, ülkenin orta Anadolu bölgesinde yer alması, ilde dönemin haberleşme ve ulaşım olanaklarının daha gelişmiş olması, Ankara’ nın başkent olması kararını etkileyen nedenlerden en önemlileridir.

İlginizi çekebilir: Zeka soruları ve cevapları